ChatGPT Shopping và nó sẽ ảnh hưởng đến nồi cơm của bạn

Tôi nhớ rất rõ, cách đây đúng 1 năm, trong một buổi chia sẻ qua Zoom, tôi đã từng nói về một dự đoán rằng: Cách thức quảng cáo và mua sắm sẽ thay đổi trong thời gian 1-2 năm tới.

Thay vì người dùng lên mạng xã hội như TikTok hay Facebook để xem quảng cáo và tự tìm kiếm sản phẩm, sẽ có một lựa chọn mới: chủ động hỏi AI, và AI sẽ gợi ý sản phẩm phù hợp.

Hôm nay, dự đoán đó đã thành hiện thực, khi chỉ vừa vài tiếng trước đây thôi ChatGPT đã chính thức ra mắt tính năng hỗ trợ Shopping.

Vì sao tôi có thể dự đoán được điều này?

Khi quan sát hành vi tiêu dùng và sự phát triển của AI, tôi nhận ra rằng trải nghiệm người dùng đang dần dịch chuyển từ "bị động xem quảng cáo" sang "chủ động tìm kiếm theo ngữ cảnh cá nhân". Các công cụ AI như ChatGPT, Gemini không chỉ đơn giản trả lời câu hỏi, mà còn hiểu sâu sắc nhu cầu, sở thích và hoàn cảnh của từng người dùng.

Đây là một thị trường cực lớn mà Facebook, Google, Tiktok đã và đang thống trị trong suốt thời gian vừa qua. Đây cũng là một mỏ vàng với những con số khủng khiếp, bạn có thể nhìn qua số liệu trong biểu đồ dưới đây để thấy được quy mô của nó.

Dựa vào biểu đồ này, có thể thấy doanh thu từ quảng cáo của Google trong Q1 2025 là 66.9 tỷ đô, làm tròn là 70 tỷ cho dễ tính. Như vậy cả 1 năm 2025 nhân lên thì sẽ khoảng 280 tỷ đô.

Tương tự, con số dự đoán của facebook của facebook trong năm 2025 là 187 tỷ. Dĩ nhiên các con số mà tôi đưa ra chỉ là ước đoán, nó có thể có nhiều sai số tùy thuộc vào các yếu tố khác có thể tác động, nhưng về cơ bản nó sai lệch không quá nhiều.

Nếu đem các con số này với GDP của Việt Nam năm 2024 là 476 tỷ đô, thì những gì đem lại từ thị trường quảng cáo trực tuyến của Google và Facebook lần lượt bằng 1 nửa và gần 1 nửa so với những gì mà cả nước ta làm ra.

Dành cho ai chưa biết về GDP.

Hiểu nôm na, GDP (Tổng sản phẩm quốc nội) là: Tổng giá trị tiền tệ của tất cả hàng hóa và dịch vụ mà một quốc gia làm ra trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm). Nói đơn giản, GDP giống như tổng số tiền mà cả đất nước kiếm được từ việc sản xuất, bán hàng, làm dịch vụ trong 1 năm.

Do vậy chắc chắn, các công ty lớn như OpenAI sẽ không thể bỏ qua vùng đất màu mỡ này, nhất là khi họ đang nắm trong tay khoảng gần 800 triệu người dùng ChatGPT đang hoạt động mỗi tuần. Vì thế nên việc họ nhảy vào làm quảng cáo + tìm kiếm là đương nhiên.

ChatGPT bắt đầu lấn sân sang lĩnh vực mua sắm online, vậy nồi cơm của bạn có bị ảnh hưởng?

ChatGPT và các trợ lý AI giờ đây không chỉ tán gẫu hay làm thơ, mà còn có thể giúp người dùng tìm kiếm và mua sắm sản phẩm qua việc gợi ý và đánh giá của chúng.

AI sẽ tổng hợp thông tin và gợi ý các sản phẩm phù hợp dựa trên thói quen và hành vi của người dùng, ngay trên một giao diện chat duy nhất mà không cần thông qua tìm kiếm trên trình duyệt hoặc các máy tìm kiếm như Google.

Điều này nghe khá đáng báo động với những ai kinh doanh online đang lệ thuộc vào sàn hoặc SEO google – vì nếu khách hàng nhờ AI chọn mua hàng, liệu "nồi cơm" của chúng ta có bị ảnh hưởng?

🤔 Đừng hoảng, cơm vẫn còn, chỉ là cách nấu phải đổi thôi. Tôi sẽ cùng bạn đặt ra một loạt câu hỏi thực tế mà bất kỳ chủ shop online nào cũng đang trăn trở, và tìm câu trả lời cụ thể cho từng vấn đề:

Nếu người dùng hỏi AI thì làm sao để shop của tôi được đề xuất?

Đây có lẽ là câu hỏi đầu tiên và đau đầu nhất. Nếu khách hàng bây giờ hỏi ChatGPT hay một trợ lý AI khác: “Tôi cần mua sản phẩm X, gợi ý giúp tôi vài shop uy tín và giá càng rẻ càng tốt”, làm sao để shop của bạn xuất hiện trong những gợi ý đó?

Phân tích: Trợ lý AI như ChatGPT sẽ dựa trên dữ liệu mà nó có để đề xuất sản phẩm. Ví dụ, ChatGPT mới được cập nhật có thể hiển thị sản phẩm, hình ảnh, giá và link mua ngay trong khung chat​. Những dữ liệu này đến từ việc AI quét các thông tin trên web và các nền tảng đối tác. OpenAI cho biết kết quả mua sắm của ChatGPT sẽ dựa trên dữ liệu có cấu trúc từ các nguồn thứ ba như giá cả, mô tả sản phẩm và đánh giá. Nói đơn giản, AI sẽ ưu tiên thông tin rõ ràng, có tổ chức, tương tự như cách chúng ta vẫn làm SEO nhưng đơn giản hơn.

Giải pháp: Trước khi các đơn vị như OpenAI mở platform riêng để anh chị em lên đó thầu ads. Nếu anh chị em muốn được AI "để mắt" đến, shop của bạn phải thật AI-friendly:

• Trước tiên, cập nhật và chuẩn hóa thông tin sản phẩm trên trang web hay gian hàng. Đảm bảo mỗi sản phẩm đều có tên, mô tả chi tiết (độ dài vừa phải, từ khóa tự nhiên), hình ảnh đẹp và rõ, giá cả chính xác, thông tin tồn kho, v.v.
• Sử dụng các định dạng dữ liệu có cấu trúc (ví dụ: Schema markup cho sản phẩm) trên website của bạn. Điều này giống như đính kèm “phiếu lý lịch” cho sản phẩm để các công cụ AI dễ dàng đọc hiểu. Phiếu lý lịch này được thiết kế theo quy chuẩn, hàng trăm triệu website trên thế giới đều áp dụng quy chuẩn này. Các đơn vị cung cấp dịch vụ trợ lý AI như OpenAI, DeepSeek đều đang tự phát triển một module riêng để rà quét và đánh giá ranking các website. Nó chắc chắn sẽ hoạt động tương tự Google, và gần như sẽ dựa vào quy chuẩn này để đọc thông tin từ website. Bằng cách này, khi ChatGPT hay DeepSeek AI “đọc” trang của bạn, chúng sẽ nhanh chóng nhận ra đâu là giá, đâu là tên sản phẩm, đâu là đánh giá. Nếu muốn đọc về Schema, tôi khuyên bạn nên đọc tài liệu chính thức ở đây: https://schema.org/docs/schemas.html
• Nếu bạn bán trên các sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Tiki...), hãy tối ưu gian hàng ở đó: điểm đánh giá cao, phản hồi bình luận nhanh, tiêu đề sản phẩm rõ ràng. Các sàn lớn đang chạy đua tích hợp AI, nên sản phẩm của bạn trên đó cũng có thể được AI gợi ý. (Ví dụ: Lazada đã tích hợp chatbot AI, và tương lai ChatGPT dự kiến kết nối cả với Lazada, Shopee....
• Đa kênh, đa hiện diện: Đảm bảo shop bạn có mặt ở những nơi mà AI lấy dữ liệu. Ngoài website riêng, hãy cân nhắc có mặt trên Google Shopping, Facebook Shop, hoặc tích hợp với Shopify nếu có thể. Thú vị là OpenAI đang hợp tác với Shopify, cho phép ChatGPT truy xuất hàng triệu sản phẩm từ các shop trên đó​. Nếu shop bạn nằm trong hệ sinh thái ấy, khả năng được đề xuất sẽ cao hơn.
• Cuối cùng, chất lượng phục vụ và uy tín vẫn là then chốt. AI cũng xem xét đánh giá khách hàng. Nếu sản phẩm của bạn được nhiều phản hồi tốt (5 sao chẳng hạn), chắc chắn sẽ ghi điểm trong mắt AI. Ngược lại, điểm đánh giá thấp có thể khiến shop bị loại khỏi danh sách đề cử.

Tóm lại, hãy coi AI như một khách hàng cực kỳ khó tính nhưng thông minh. Muốn “lọt vào mắt xanh” AI, bạn cần chuẩn bị thông tin thật đầy đủ, chính xác và minh bạch. Khi đó, cơ hội shop của bạn được trợ lý ảo giới thiệu đến người mua sẽ tăng lên đáng kể.

Google SEO giờ có còn tác dụng không?

Sự ra đời của ChatGPT Shopping khiến nhiều người làm kinh doanh đặt câu hỏi: “Liệu SEO có phải đã hết thời? Vì giờ đây người ta hỏi AI chứ đâu có search Google như xưa?”. Nghe có vẻ như SEO sắp "toang", nhưng thực tế không hẳn vậy.

Phân tích: SEO (tối ưu công cụ tìm kiếm) truyền thống tập trung vào việc đưa website lên top Google. Nhưng khi tìm kiếm trở thành hội thoại thông minh (conversational search), như người dùng hỏi ChatGPT thay vì gõ từ khóa, thì cách thức hiển thị kết quả cũng đổi khác. Thay vì hàng loạt link, AI thường đưa ra một câu trả lời tổng hợp duy nhất hoặc vài gợi ý ngắn.

Ví dụ, Google đang thử nghiệm tích hợp AI vào kết quả tìm kiếm, chỉ trích xuất 2-3 nguồn tham khảo trong phần trả lời AI của họ. Điều đó có nghĩa là cạnh tranh SEO khốc liệt hơn: từ 10 vị trí trang nhất, giờ có thể chỉ còn 2-3 “suất” để xuất hiện khi AI trả lời người dùng.

Tuy nhiên, SEO không chết, mà đang tiến hóa. Các công cụ AI vẫn cần nội dung từ web để trả lời. Nếu không có ai làm SEO, lấy đâu ra trang để AI đọc và tư vấn cho khách? Vấn đề nằm ở chỗ tiêu chí SEO sẽ khác một chút:

• Trước đây, bạn có thể nhồi từ khóa, xây backlink, chơi kỹ thuật để leo hạng. Giờ đây, nội dung chất lượng mới thật sự là vua. AI thích nội dung nào? Hữu ích, đúng trọng tâm và đáng tin cậy. Bài viết của bạn cần trả lời được câu hỏi của người dùng một cách đầy đủ, tự nhiên, thay vì chỉ cố nhồi nhét từ khóa.
• Tối ưu theo ngữ nghĩa và ý định tìm kiếm: AI hiểu ngôn ngữ rất tốt, nên hãy tập trung vào chủ đề và các ý liên quan. Ví dụ, với sản phẩm máy xay sinh tố, đừng chỉ lặp đi lặp lại “máy xay sinh tố giá rẻ”, hãy nói về công dụng, cách chọn máy, lợi ích sức khỏe... Nội dung phong phú sẽ giúp AI có nhiều chất liệu để “kể lại” cho người hỏi.
• Cấu trúc rõ ràng, dễ đọc: Một bài viết dài lê thê, không mục lục, không phân đoạn rõ ràng sẽ làm cả người đọc lẫn AI “nản”. Hãy dùng tiêu đề phụ, đoạn văn ngắn, danh sách nếu cần (như những gì bạn đang đọc đây 😉). Khi nội dung được chia thành từng phần rành mạch, AI dễ dàng tìm thấy thông tin để trích dẫn. Thậm chí, bạn có thể đặt các câu hỏi làm tiêu đề phụ (giống như FAQ) – vì người dùng hay hỏi AI dưới dạng câu hỏi, nội dung bạn định dạng Q&A sẽ rất thân thiện với cách AI tìm câu trả lời.
• Đừng quên tối ưu kỹ thuật: Tốc độ tải trang, khả năng tương thích di động, và bảo mật (HTTPS) vẫn quan trọng. Dù AI thông minh, nếu trang bạn chậm chạp hoặc không truy cập được, nó sẽ bỏ qua, cái này vẫn được đánh giá không khác gì so với SEO.
• Kết hợp SEO truyền thống và hiện diện trên AI: Tiếp tục làm tốt SEO cho Google/Bing vì các AI thường lấy dữ liệu từ những nguồn này. Đồng thời, để ý những nền tảng mới. Ví dụ: kiểm tra xem Bing Chat hoặc Google Bard trả lời thế nào về sản phẩm của bạn. Nếu câu trả lời chưa đúng hoặc không nhắc đến bạn, đó là tín hiệu để cải thiện nội dung hoặc bổ sung thông tin cho công cụ tìm kiếm.

Nói chung, SEO vẫn là vũ khí quan trọng, nhưng hãy thích nghi:

• Tập trung tạo nội dung chuyên sâu, có giá trị thực sự cho người dùng. Coi như bạn đang nói chuyện với khách hàng vậy.
• Thêm phần hỏi-đáp, hướng dẫn, lời khuyên liên quan đến sản phẩm/dịch vụ trên trang của bạn. Khi khách hỏi AI, AI có thể trích đoạn nội dung này nếu nó phù hợp.
• Sử dụng schema markup (dữ liệu có cấu trúc như đã nói ở trên) để đánh dấu review, giá, FAQ... giúp trang của bạn nổi bật trong mắt các thuật toán AI.
• Theo dõi các xu hướng mới về tìm kiếm bằng giọng nói, hình ảnh. Ngày càng nhiều người dùng tìm kiếm bằng cách nói chuyện với trợ lý ảo (Alexa, Google Assistant) hoặc chụp ảnh sản phẩm để tìm (như Google Lens). Hãy đảm bảo bạn có nội dung phù hợp cho những kiểu truy vấn đó (ví dụ: viết tự nhiên như khi nói, thêm thẻ ALT mô tả cho hình ảnh sản phẩm...).

Tóm lại, SEO không “chết”, nhưng người làm SEO cần “tiến hóa”. Thay vì chỉ tối ưu cho thuật toán xếp hạng của Google, giờ bạn cần tối ưu cho trải nghiệm người dùng và cả thuật toán AI. Cuộc chơi thay đổi, nhưng ai nhanh nhạy thích ứng sẽ vẫn giữ được "độ nóng" cho nồi cơm của mình. 🍚💪

Tôi cần tối ưu những gì để không mất khách?

Cuối cùng, mục tiêu của mọi cải tiến đều là giữ chân khách hàng và không để mất họ vào tay đối thủ (hoặc AI). Thời đại AI, khách hàng có thể được gợi ý rất nhiều lựa chọn mua sắm mới lạ. Vậy làm sao để họ không “một đi không trở lại”?

Theo góc nhìn của tôi, đây là những thứ bạn nên tối ưu ngay:

• Trải nghiệm khách hàng tuyệt vời: Dù AI có hiện đại đến đâu, trải nghiệm thực tế của khách hàng với shop bạn mới quyết định tất cả. Hãy đảm bảo quy trình mua hàng của bạn mượt mà: từ giao diện web/app dễ dùng, tư vấn nhanh chóng, cho tới giao hàng, đổi trả rõ ràng. Nếu bạn có chatbot hỗ trợ khách trên website hay Facebook, hãy huấn luyện nó trả lời tự nhiên, hữu ích (có thể tận dụng chính ChatGPT để đào tạo chatbot của bạn). Khi khách hàng hài lòng, họ sẽ có xu hướng quay lại mua trực tiếp thay vì đi hỏi AI khác.
• Giá cả và ưu đãi cạnh tranh: Hãy thực tế, nếu AI gợi ý 3 nơi bán cùng một sản phẩm, khách sẽ nghiêng về nơi nào giá tốt và uy tín. Bạn không nhất thiết phải rẻ nhất, nhưng hãy đảm bảo giá cả hợp lý, chiến lược khuyến mãi hấp dẫn (miễn phí ship, quà tặng kèm chẳng hạn). Đồng thời, xây dựng thương hiệu đáng tin cậy: chứng nhận uy tín, nhiều đánh giá tích cực sẽ khiến khách an tâm chọn bạn dù giá có nhỉnh hơn một chút.
• Tối ưu dữ liệu sản phẩm: Như đã nói ở phần trên, dữ liệu là xăng để AI vận hành. Bạn nên thường xuyên kiểm tra và cập nhật thông tin sản phẩm: còn hàng hay hết, thông số kỹ thuật, mô tả, hình ảnh... Nếu có sản phẩm mới, dịch vụ mới, hãy thêm lên web ngay. Đừng để AI hoặc khách hàng thấy thông tin cũ kĩ, lệch pha. Ngoài ra, những nội dung do người dùng tạo như đánh giá, hỏi đáp về sản phẩm cũng cần được trau chuốt. Trả lời các câu hỏi của khách nhanh và đầy đủ trên các nền tảng (website, sàn, mạng xã hội) – những trao đổi này có thể trở thành dữ liệu hữu ích mà AI sẽ dùng để tư vấn cho người mua khác.
• Đa dạng kênh bán hàng: Kể cả khi ChatGPT có thể mua hàng trực tiếp, không phải ai cũng dùng nó. Nhiều người vẫn lướt Facebook, Instagram, TikTok để mua đồ. Vì vậy, đừng bỏ hết trứng vào một giỏ. Song song với việc tối ưu cho AI, hãy tiếp tục chăm sóc các kênh bán hàng truyền thống khác. Chạy quảng cáo, làm nội dung trên mạng xã hội, livestream bán hàng... Tất cả những điều này tạo nên mạng lưới an toàn giúp bạn không bị hụt doanh thu nếu một kênh nào đó thay đổi.
• QUAN TRỌNG NHẤT: Giữ mối quan hệ và xây dựng lòng trung thành: Đừng chỉ ngồi chờ khách quay lại. Hãy chủ động giữ liên hệ qua email, sms, mạng xã hội, nhóm khách hàng trung thành... Ví dụ, sau mỗi giao dịch, gửi email cảm ơn kèm mã giảm giá cho lần mua sau. Hay lập nhóm chăm sóc khách hàng VIP trên Zalo/Facebook. Mục tiêu là để khách hàng nhớ tới bạn đầu tiên khi có nhu cầu, thay vì hỏi AI. Nếu bạn có một lượng khách trung thành, "nồi cơm" của bạn sẽ bớt phụ thuộc vào biến động công nghệ hơn. Tham khảo tư duy và cách triển tự động hóa công việc này ở tài liệu này.

Tóm lại, để không mất khách thời AI, bạn cần vừa giỏi "chiều lòng" AI (để được đề xuất), vừa giỏi "chiều lòng" con người (để khách quay lại vì thích bạn). Khách hàng sẽ vẫn là của bạn nếu bạn khiến họ hài lòng hơn bất kỳ lựa chọn nào mà AI đưa ra.

Làm sao tận dụng AI để công việc kinh doanh hiệu quả hơn?

Thay vì chỉ lo đối phó với AI, tại sao chúng ta không kết bạn với nó? 😉 Công nghệ AI thực ra cũng là cơ hội để bạn nâng cao hiệu quả kinh doanh online. Dưới đây là một vài gợi ý giúp bạn tận dụng AI thay vì sợ nó:

• Trợ lý viết nội dung: Bạn bí ý tưởng viết mô tả sản phẩm hoặc bài blog SEO? Hãy thử nhờ ChatGPT gợi ý. Ví dụ: “Viết giúp tôi mô tả vui nhộn cho sản phẩm X” – bạn sẽ nhận được bản nháp khá ổn để tiếp tục chỉnh sửa. Tất nhiên, không nên copy y nguyên, nhưng AI có thể giúp bạn tiết kiệm thời gian brainstorm đáng kể.
• Phân tích xu hướng và đối thủ: Muốn biết khách hàng đang quan tâm điều gì? Bạn có thể hỏi AI (ChatGPT, Bard) xem xu hướng tìm kiếm trong ngành hàng của bạn hiện ra sao, hoặc nhờ nó liệt kê các tính năng nổi bật mà đối thủ đang có. AI tổng hợp thông tin rất nhanh, giúp bạn nắm bắt thị trường kịp thời hơn.
• Cá nhân hóa trải nghiệm: Nếu có điều kiện kỹ thuật, bạn có thể tích hợp những giải pháp AI để cá nhân hóa website của mình. Ví dụ: AI đề xuất sản phẩm tương tự dựa trên hành vi người dùng (giống cách các sàn vẫn làm), hoặc chatbot AI tư vấn sản phẩm theo nhu cầu cụ thể. Hiện nay có nhiều dịch vụ AI có sẵn bạn có thể dùng, không cần tự lập trình từ đầu.
• Tối ưu quảng cáo và tiếp thị: Nhiều nền tảng quảng cáo (như Facebook Ads, Google Ads) đã tích hợp AI để tối ưu phân phối. Hãy tận dụng các gợi ý từ họ (ví dụ: gợi ý từ khóa, gợi ý đối tượng khách hàng). Ngoài ra, bạn có thể dùng AI để tạo nhanh nội dung quảng cáo thử nghiệm (viết caption, tạo hình ảnh sản phẩm bằng AI design) và xem phản hồi, từ đó chọn ra ý tưởng tốt nhất.
• Học hỏi và cập nhật: Cuối cùng, hãy liên tục học hỏi về AI. Thế giới công nghệ biến chuyển nhanh, nhưng chính những người bắt kịp sớm sẽ hưởng lợi nhiều nhất. Tham gia các cộng đồng, khóa học nhỏ về ứng dụng AI trong marketing, kinh doanh. Bạn sẽ tìm ra nhiều mẹo hay ho để áp dụng cho cửa hàng của mình.

Nói tóm lại, AI không hẳn là kẻ thù cướp “nồi cơm”, nếu ta biết biến nó thành trợ thủ. Người làm kinh doanh thông minh sẽ dùng mọi công cụ có thể để phát triển, và AI chính là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất hiện nay.

Cuối cùng, ChatGPT và làn sóng AI mới chắc chắn sẽ làm đảo lộn đôi chút cách bán hàng online. Từ cách khách hàng tìm kiếm sản phẩm, cách họ ra quyết định mua, cho đến những kênh bán hàng mới xuất hiện ngay trong khung chat... Tất cả đều đang thay đổi. Nhưng thay đổi không có nghĩa là mất mát, nếu chúng ta thích nghi kịp thời.

Hãy nhớ, “nồi cơm” của bạn nằm trong tay chính bạn. AI có thể lấy đi của những ai chậm chân, nhưng cũng sẽ mang thêm cơm cho những ai biết đón đầu. Vì vậy, đừng sợ hãi – hãy chủ động trang bị kiến thức, thử nghiệm và điều chỉnh chiến lược kinh doanh của mình. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần cầu thị, bạn không những giữ vững được nồi cơm mà còn có thể làm cho nó đầy thêm, thơm ngon hơn trong thời đại AI.

Chúc bạn thành công và luôn “đủ cơm đủ áo”! 😄🍚

Bách Dyon